Recensies

Wie over een wetenschappelijk onderwerp schrijft voor een groot publiek wordt vroeg of laat geconfronteerd met scepsis. De gebruikelijke adviezen in zulke situaties komen erop neer dat je het wetenschappelijk proces moet uitleggen.

Menigeen zal de naam Brederode bekend voorkomen, al is het maar vanwege de imposante ruïne van het stamslot van de familie die nog altijd te bezoeken is in Santpoort. De Brederodes waren een belangrijk middeleeuws geslacht in het graafschap Holland. Frits van Oostrom, hoogleraar en specialist historische letterkunde wijdde een boek aan het zwarte schaap van de familie: heer Jan, de zevende heer van Brederode.

Niet iedereen is het gegeven om uit het stof van oorkonden en bijna vergane, oude handschriften goud te slaan, maar aan Frits van Oostrom is een beetje alchemie wel toevertrouwd. Eerder al schiep de Neerlandicus met succesvolle boeken over het literaire leven aan het middeleeuwse Hollandse hof, de dertiende-eeuwse veelschrijver Jacob van Maerlant en de vroeg Middelnederlandse literatuur zichzelf een enorm publiek. Ook met ‘Nobel streven’ slaat de Utrechtse hoogleraar weer water uit de rots want triomfantelijk laat het stickertje op de voorkant van mijn exemplaar weten dat er eind november 2017 al 60.000 exemplaren van zijn verkocht.

Je kunt zomaar gecharmeerd raken van woorden of ineens zien hoe ze in elkaar zitten. Ik noem: kenteken. Namen kunnen aantrekkingskracht bezitten, ik noem: Rozalie Hirs. Woorden kunnen verbazen, ik noem: appongeluk. Maar daar hoorde ik pas rond de kerst voor het eerst van, toen het tot woord van het afgelopen jaar werd gebombardeerd. Ik moet dus behoorlijk afwezig zijn geweest in 2017. Taal is een wonderlijke materie, die zich telkens vernieuwt en waarmee te boetseren en te speculeren valt. Kenteken? De hele taal is een en al kenteken. En woorden lichten op als nova’s en doven weer uit, het is iets van alle tijden dat zich elk jaar herhaalt.

Minutieus reconstrueerde neerlandicus Frits van Oostrom het uitzonderlijke leven van ridder Jan van Brederode. „Ik heb me nooit zozeer rechercheur gevoeld als nu.”

Nobel streven, het nieuwe boek van Frits van Oostrom, kun je niet alleen lezen als een spannend boek over een verbazingwekkend leven – dat van Jan van Brederode, de Hollandse ridder die aan het eind van de veertiende eeuw deelnam aan een paar bizarre roofexpedities tegen Friesland en mede daardoor in financiële problemen raakte.